Gilsstofa

Briemstofa

Sýningin á neðri hæð hússins er tileinkuð er Briemfjölskyldunni en það var Eggert Ólafur Briem (1811-1894) sýslumaður sem lét byggja Gilsstofuna. Rýmin eru innréttað eins og fínni stofa og skrifstofa á miðri 19. öld og má þar m.a. finna myndir af fjölskyldunni og upplýsingar um Eggert, konu hans, Ingibjörgu Eiríksdóttir Briem (1827-1890) og börnin þeirra 19.

Hér stóð bær

Árin 2021 og 2022 skráði Byggðasafn Skagfirðinga uppistandandi torfhús í Skagafirði og fékk til þess styrki frá Minjastofnun Íslands. Markmiðin með skráningunni var annars vegar að fá heildaryfirlit yfir uppistandandi torfhús í héraðinu og hins vegar að þróa aðferðafræði við skráningu torfhúsa. Alls voru skráð 59 torfhús og í þessari sýningu er farið í máli og myndum yfir húsin og þær uppgötvanir sem fram komu við skráninguna.

Rannsóknarskýrsluna Torfhús í Skagafirði má lesa hér.

Saga hússins

Stofur af þessu tagi voru byggðar á stöku stað við torfbæina og voru forverar timburhúsanna sem seinna risu. Ferðalög og notkun þessarar stofu gera sögu hennar einstaka og þótt upprunalegum viðum hafi fækkað og innra skipulag breyst því oftar sem hún var reist, hélst hið stílhreina ytra form.

Grund

Ólafur Briem timburmeistari á Grund í Eyjafirði byggði þessa stofu upprunalega á Espihóli árið 1849 fyrir bróður sinn Eggert Briem.

Hjaltastaðir

Árið 1861 varð Eggert sýslumaður í Skagfirði og tók stofuna með sér þangað. Húsviðir voru dýrir og fyrirhafnarinnar virði að taka hana niður. Voru viðirnir dregnir á ísum til Akureyrar og skipað um borð í hafskip. Illt var í sjóinn er kom að Hofsósi og ófært að landa stórviðum. Voru þeir því fluttir í örugga höfn á opnum bát inn í Kolkuós og landað þar. Þaðan voru þeir dregnir fram að Hjaltastöðum í Blönduhlíð þar sem stofan stóð til 1872.

Reynistaður

Árið 1872 flutti Eggert yfir að Reynistað og aftur var stofan tekin niður og húsviðirnir dregnir á ísum þvert yfir Héraðsvötn, á nýjan grunn þar sem hún stóð til 1884 (myndin niðri til vinstri). Húsið var notað til íbúðar, sem skrifstofa og til veisluhalda, svo sem í sýslufundarvikunni, eða sæluvikunni eins og hún var kölluð, því margt var til gamans gert og boðið upp á gamanmál og dansleiki á milli funda. Var meðal annars sett leikrit á fjalirnar í stofunni árið 1876 og státar hún þannig af því að vera elsta „leikhús“ landsins

Gil

Árið 1884 varð Jóhannes Ólafsson á Gili sýslumaður Skagfirðinga. Hann fékk sýslukontórinn fluttan heim til sín og stóð stofan á Gili til 1890 (myndin niðri til hægri) er hún var flutt út á Sauðárkrók og farið var að kalla hana Gilsstofu.

Sauðárkrókur

Á Sauðárkróki stóð Gilsstofan frá 1890 til 1985 og var notuð til íbúðar og til að hýsa verslun um skeið.

Kringlumýri og Glaumbær

Árið 1985 var Gilsstofan flutt á bíl að Kringlumýri í Blönduhlíð og loks endursmíðuð í Glaumbæ á árunum 1996-1997.

Gilsstofa þegar hún stóð á Reynisstað árið 1884 og síðan á Gili 1890.